Azbest (także w postaci eternitu) jest substancją stwarzającą szczególne zagrożenie dla środowiska, a włókna azbestowe znajdujące się w powietrzu są szkodliwe dla zdrowia. W Polsce ustanowiono zakaz wprowadzania, produkcji oraz obrotu azbestem i jego wyrobami. Zabronione jest także jego ponowne wykorzystywanie. Azbest i jego wyroby powinny być stopniowo usuwane w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi.
Termin zakończenia usuwania azbestu na terytorium Polski określono na rok 2032.
Przy usuwaniu azbestu należy uwzględnić wyniki przeprowadzonych kontroli oraz oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania. Usuwanie wyrobów azbestowych powinno odbywać się przy zachowaniu szczególnych środków ostrożności, przez wyspecjalizowane i uprawnione firmy.
Wyroby zawierające azbest inwentaryzuje się poprzez sporządzenie spisu z natury.
Użytkowanie wyrobów zawierających azbest związane jest z obowiązkiem zgłoszenia tego faktu właściwym organom w terminie do 31 stycznia każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy, aż do zaprzestania użytkowania wyrobu i jego usunięcia:
- Wójtowi Gminy Gorzków – osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami,
- Marszałkowi Województwa Lubelskiego – przedsiębiorcy, osoby prawne.
Wykorzystujący wyroby zawierające azbest ujmuje wynik inwentaryzacji w tzw. „Informacji o wyrobach zawierających azbest”, sporządzanej w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz przedkłada się właściwemu organowi (Wójtowi Gminy Gorzków lub Marszałkowi Województwa Lubelskiego). Drugi egzemplarz „Informacji..” właściciel azbestu przechowuje przez okres jednego roku, tj. do czasu sporządzenia następnej informacji.
„Informacja o wyrobach zawierających azbest” stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010r. (Dz. U. Nr 8 z 2011 r. poz. 31).
Stopień pilności usunięcia wyrobów zawierających azbest (punkt 8 „Informacji..” ) określa się na podstawie „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”. Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest przeprowadza kontrole stanu tych wyrobów w terminach wynikających z oceny stanu tych wyrobów. Z przeprowadzonej kontroli okresowej sporządza się w jednym egzemplarzu ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, zwaną oceną.
Wzór „Oceny…” zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 71 poz. 649). Wypełniony formularz oceny pozostaje u właściciela, użytkownika lub zarządcy nieruchomości łącznie z dokumentacją miejsca zawierającego azbest, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a w przypadku obiektów dla których prowadzona jest książka obiektu budowlanego, ocenę dołącza się do tej książki. W przypadku wykonania prac polegających na zabezpieczeniu wyrobów zawierających azbest poprzez zabudowę lub nałożenie powłoki, należy ponownie sporządzić Ocenę stanu tych wyrobów w terminie 30 dni od przeprowadzenia zabezpieczenia.
Zebrane informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania azbestu są wprowadzane następnie przez właściwe organy (Wójta, Marszałka) do Bazy Azbestowej. Baza dostępna jest pod adresem internetowym http://www.bazaazbestowa.gov.pl/.
Obowiązki właścicieli i zarządców nieruchomości, obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest oraz sposób postępowania z wyrobami zawierającymi azbest określają przepisy prawne, w szczególności:
- rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 oraz Dz. U. z 2010 r. Nr 162, poz.1089);
- rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U z 2011 r., Nr 8, poz. 31);
- rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz.1824).
Na podstawie art. 346 ust. 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska osoba, która wykorzystując substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska (azbest) nie przekazuje okresowo właściwym organom informacji o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, podlega karze grzywny.